του Δρα Μαρίνου Σιζόπουλου, Προέδρου του Κ.Σ. ΕΔΕΚ
Ο Γεωστρατηγικός παράγοντας αποτελεί ισχυρό μηχανισμό προώθησης ή/και κατοχύρωσης κρατικών και οικονομικών συμφερόντων, αλλά και επίλυσης διεθνών προβλημάτων.
Η Αν. Μεσόγειος από αρχαιοτάτων χρόνων παρουσιάζει μια ιδιαίτερη γεωστρατηγική αξία. Είναι θέατρο συγκρουόμενων συμφερόντων και διεκδίκησης ελέγχου από τους εκάστοτε ισχυρούς.
Τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά τα οποία προσδίδουν στην περιοχή αναβαθμισμένη γεωστρατηγική αξία είναι:
-
– Σημείο επαφής τριών Ηπείρων
-
– Γειτνίαση ή/και συνύπαρξη λαών με διαφορετική φυλετική προέλευση και παρουσία τριών διαφορετικών μονοθεϊστικών θρησκειών με διαφορετική κουλτούραç
-
– Κομβικό σημείο θαλασσίων οδών λόγω και της διώρυγας του Σουέζ
-
– Οι ενεργειακές πηγές σε πετρέλαιο και Φυσικό Αέριο (Φ.Α.)
-
– Διάδρομος διέλευσης αγωγών Φ.Α. προς την Ευρώπη
Η αντιπαράθεση όλων των υπερδυνάμεων για παρουσία και έλεγχο της περιοχής αναβαθμίζει περαιτέρω τη γεωστρατηγική της αξία. Το τρίγωνο Κύπρος – Κρήτη – Ρόδος θεωρείται ως το πλέον σημαντικό. Όποιος το ελέγχει στην ουσία ελέγχει και την Αν. Μεσόγειο. Σε αυτό το σκηνικό εμπλέκονται αναγκαστικά η Ελλάδα, η Κύπρος και η Τουρκία σε ένα ανταγωνιστικό πεδίο, το οποίο ουσιαστικά προκάλεσε η επεκτατική πολιτική της Τουρκίας σε βάρος των κυριαρχικών δικαιωμάτων της Κύπρου και της Ελλάδας.
Η Τουρκία από τις αρχές της 10ετίας του 1950 αντιλαμβανόμενη τη γεωστρατηγική αξία της περιοχής, σχεδίασε το θαλάσσιο τόξο της Αν. Μεσογείου για να την ελέγχει. Στόχος να μην παραμείνει ένα μεγάλο κράτος ξηράς όπως το καθόρισε η συνθήκη της Λωζάνης, αλλά επεκτείνοντας τα θαλάσσια σύνορά της να καταστεί μια ισχυρή περιφερειακή δύναμη με παγκόσμια εμβέλεια.
Προϋπόθεση επιτυχίας αυτού του στόχου ήταν η αποτροπή του ελληνικού θαλάσσιου αποκλεισμού, ο οποίος θα ήταν πλήρης σε περίπτωση που η Κύπρος θα ενωνόταν με την Ελλάδα. Άρα θα έπρεπε:
– Να ματαιώσει την ένωση της Κύπρου με την Ελλάδα, και
– Να ενσωματώσει άμεσα ή έμμεσα την Κύπρο στην επικράτειά της κατά το πρότυπο της Αλεξανδρέττας, όπως καθορίζεται στις εκθέσεις του Νιχάτ Ερίμ και το «Σχέδιο επανάκτησης της Κύπρου» που ετοιμάσθηκε από το Γραφείο Ειδικού Πολέμου του τουρκικού στρατού.
Πρωταρχικός στόχος ο πλήρης έλεγχος της Κύπρου. Δευτερεύον στόχος σε περίπτωση αποτυχίας του βασικού η νόμιμη ανακήρυξη τουρκικού κράτους στην Κύπρο, ώστε η Τουρκία να έχει μόνιμη και νόμιμη παρουσία στην αν. Μεσόγειο και τη Μ. Ανατολή.
Αξιοποιώντας τα τραγικά λάθη των ελληνικών κυβερνήσεων, αρχικά με την τριμερή Διάσκεψη του Λονδίνου το Σεπτέμβριο του 1955 και στη συνέχεια με τις συμφωνίες Ζυρίχης – Λονδίνου το 1959, για πρώτη φορά μετά το 1923 επέστρεψε σε εδάφη της πρώην Οθωμανικής Αυτοκρατορίας με εγγυητικά δικαιώματα και παρουσία στρατιωτικού αγήματος.
Η αποτυχία κατάλυσης της Κυπριακής Δημοκρατίας με ην τουρκοανταρσία του Δεκεμβρίου του 1963, η διατήρηση και η διεθνής αναγνώριση της Κυπριακής Δημοκρατίας και η άφιξη στην Κύπρο της Ελληνικής Μεραρχίας, καθόρισαν ένα αρνητικό για την Τουρκία πολιτικό και στρατιωτικό ισοζύγιο το οποίο δυστυχώς η Ελλάδα δεν αξιοποίησε.
Έκτοτε η Τουρκία επιδιώκει την κατάργηση της Κ.Δ. και τη δημιουργία ενός νέου πολιτειακού μορφώματος που να της επιτρέπει αξιοποιώντας τους Τ/Κυπρίους ως στρατηγικό προγεφύρωμα, να το ελέγχει αρχικά πολιτικά και στη συνέχεια αφού το οδηγήσει σε κρίση να προχωρήσει σε προσάρτηση. Αυτό το πολιτειακό μόρφωμα είναι η Διζωνική Δικοινοτική Ομοσπονδία με πολιτική ισότητα (ΔΔΟ).
Επιπρόσθετα, για να ισχυροποιήσει τη θέση της στην περιοχή, επιχειρεί να συνάψει συμμαχίες με μουσουλμανικές χώρες. Τις αναζήτησε αρχικά στη Συρία, στην Αίγυπτο και τους αδελφούς Μουσουλμάνους, στη λωρίδα της Γάζας και τη Χαμάζ και πρόσφατα στη Λιβύη.
Επιπρόσθετα, επιχειρεί εκβιαστικά να εμπλακεί στην εκμετάλλευση του Φ.Α. της περιοχής δια μέσω του κατοχικού καθεστώς και τη διαδικασία επίλυσης του κυπριακού. Η προώθηση ερευνητικών προγραμμάτων στην περιοχή αποβλέπουν στην άσκηση πίεσης για ματαίωση του ενεργειακού προγράμματος της Κύπρου, ντε φάκτο εμπλοκής στην αξιοποίησή του και τη δημιουργία γκρίζων ζωνών στην αν. Μεσόγειο που να της επιτρέπουν μελλοντικές διεκδικήσεις.
Οι προσπάθειες Ελλάδας και Κύπρου πρέπει να στοχεύουν στην ενίσχυση του γεωστρατηγικού τους ρόλου, με παράλληλη υποβάθμιση του αντίστοιχου της Τουρκίας. Η σημερινή κατάσταση και η διαμόρφωση νέων γεωστρατηγικών δεδομένων στην περιοχή, εάν αξιοποιηθούν σωστά μπορούν να αναβαθμίσουν τον περιφερειακό τους ρόλο και την πολιτική τους ισχύ ώστε να καταστεί πιο αποτελεσματική η αντιμετώπιση του τουρκικού επεκτατισμού. Αυτό για να καταστεί εφικτό απαιτείται η διαμόρφωση κοινής εθνικής πολιτικής.
Η Ελλάδα είναι καιρός να αναζητήσει τον γεωστρατηγικό της ρόλο στην Αν. Μεσόγειο αξιοποιώντας το τρίγωνο Κύπρος, Κρήτη, Ρόδος.
Η μέχρι σήμερα στάση ανοχής και κατευνασμού της Τουρκίας αποδείχθηκε αναποτελεσματική. Η Τουρκία όχι μόνο δεν έχει συνετιστεί αλλά αντίθετα γίνεται ολοένα και πλέον προκλητική και επιθετική. Επιβάλλεται η αλλαγή τακτικής για αποτελεσματική αντιμετώπιση των τουρκικών επεκτατικών σχεδιασμών και η ανάληψη πρωτοβουλιών που θα φέρουν στην Τουρκία πολιτικό και οικονομικό κόστος.
Η κοινή πολιτική πρέπει να στηριχθεί σε τρείς βασικούς πυλώνες:
Τον Πολιτικό
Με επικέντρωση της προσπάθειας στην Ε.Ε. και τον ΟΗΕ.
Όσον αφορά την Ε.Ε. η στόχευση πρέπει να αφορά την παρεμπόδιση της αναβάθμισης των εμπορικών και οικονομικών σχέσεων με την Τουρκία. Ειδικά αυτή την περίοδο όπου η τουρκική οικονομία βρίσκεται σε ύφεσης οι επιπτώσεις που θα προκληθούν ενδεχομένως να ενεργοποιήσουν αντιθέσεις εντός του τουρκικού πολιτικού και οικονομικού συστήματος λόγω διαφοροποίησης συμφερόντων.
Το πολιτικό πλαίσιο αυτής της τακτικής πρέπει να αξιοποιεί τις πρόνοιες της Συνθήκης της Λωζάνης του 1923 και να προτάσσει την υλοποίηση των κυπρογενών υποχρεώσεων που ανέλαβε η Τουρκία έναντι της Ε.Ε. το Σεπτέμβριο του 2005.
Όσον αφορά τον Ο.Η.Ε. η προσπάθεια πρέπει να επικεντρωθεί στην αξιοποίηση του ψηφίσματος 37/253 (1983) της Γ.Σ. για σύγκληση Διεθνούς Διάσκεψης για το κυπριακό με τη συμμετοχή των 5 μονίμων μελών του Σ.Α. , της Ε.Ε., των εγγυητριών χωρών και της Κυπριακής Δημοκρατίας για κατά προτεραιότητα συζήτηση της διεθνούς πτυχής του κυπριακού και συγκεκριμένα:
– Της πλήρους αποχώρησης των κατοχικών στρατευμάτων
– Της κατάργησης των συνθηκών εγγύησης και συμμαχίας
– Του επαναπατρισμού των εποίκων, και
– Της επιστροφής των προσφύγων Ε/κυπρίων και Τ/κυπρίων σε συνθήκες ασφάλειας στις περιουσίες τους.
Δεν τρέφουμε ψευδαισθήσεις ότι η υλοποίηση των παραπάνω είναι εύκολη. Όμως η εμμονή σε αυτά:
– Αναστέλλει την αναβάθμιση του κατοχικού καθεστώτος και τους κινδύνους που αυτή συνεπάγεται.
– Επαναφέρει το κυπριακό στη σωστή του βάση ως προβλήματος εισβολής, συνεχιζόμενης κατοχής και εθνοκάθαρσης. Την ίδια στιγμή το απομακρύνει από τον επικίνδυνο εγκλωβισμό στη δικοινοτική του πτυχή, όπου απαλλάσσει την Τουρκία από τις ευθύνες της και καθιστά το κατοχικό καθεστώς σε «πολιτικά ισότιμο εταίρο».
– Απεγκλωβίζει τη λύση του κυπριακού από τον ασφυκτικό έλεγχο του Βρετανικού παράγοντα ο οποίος το δημιούργησε για να κατοχυρώσει τα γεωστρατηγικά του συμφέροντα στην ευαίσθητη περιοχή της Αν. Μεσογείου και της Μ. Ανατολής και που πρόσφατα επαναδραστηριοποιείται.
Τον ενεργειακό
Η προσεκτική και πολυεπίπεδη αξιοποίησή του θα υποβοηθήσει στη μερική εξισορρόπηση των συμφερόντων των δυνάμεων που εμπλέκονται στην περιοχή.
Ήδη έχουμε αναφέρει παραπάνω τους ενεργειακούς σχεδιασμούς της Άγκυρας και την τακτική που ακολουθεί για υλοποίησή τους.
Η υλοποίησή τους όμως την φέρνουν επί του παρόντος σε σύγκρουση με άλλες δύο ισχυρές χώρες της περιοχής, το Ισραήλ και την Αίγυπτο.
Στη βάση αυτών των δεδομένων Ελλάδα και Κύπρος πρέπει να σχεδιάσουν τη δική τους τακτική και με προσεκτική και αναβαθμισμένη κλιμάκωση να προωθήσουν την υλοποίησή της με στόχο την:
– περαιτέρω αναβάθμιση των τριμερών συμφωνιών που έχουν υπογραφεί με τις άλλες χώρες της περιοχής,
– εμπλοκή ισχυρών εταιριών στην εκμετάλλευση με προηγούμενη διερεύνηση οι κυβερνήσεις των χωρών από τις οποίες προέρχονται να προσφέρουν κάλυψη έναντι των τουρκικών προκλήσεων,
– οριοθέτηση της Α.Ο.Ζ. Ελλάδας – Κύπρου και Αιγύπτου,
– άμεση ενεργοποίηση της κατασκευής του αγωγού Αν. Μεσογείου (East Med) για μεταφορά Φ.Α. στην Ευρώπη. Αυτό θα έχει ως αποτέλεσμα να θέσει τέρμα στους τουρκικούς σχεδιασμούς για αγωγό μέσω Τουρκίας, θα προσφέρει ενεργειακή επάρκεια στην Κεντρική Ευρώπη και θα οδηγήσει σε μερική εξισορρόπηση των οικονομικών και εμπορικών συμφερόντων αυτών των χωρών σε σχέση με την Τουρκία.
Τον στρατιωτικό
Η υλοποίηση των δύο προηγούμενων πυλώνων θα ενισχυθεί σημαντικά από ανάλογη στρατιωτική υποστήριξη, την οποία η Κύπρος από μόνη της αδυνατεί να προσφέρει. Σε συνεργασία όμως με την Ελλάδα τα δεδομένα αλλάζουν σημαντικά.
Οι συνθήκες σήμερα προσφέρονται για περαιτέρω αναβάθμιση της στρατιωτικής συνεργασίας της Ελλάδας με την Κύπρου. Αυτή πρέπει να περιλαμβάνει την ενεργοποίηση του Δόγματος του Ενιαίου Αμυντικού Χώρου και ενίσχυση της παρουσίας ελληνικού στρατού στην Κύπρο, τόσο αριθμητικά όσο και οπλικά.
Ο αγώνας αντιμετώπισης του τουρκικού επεκτατισμού είναι κοινός. Η Κύπρος δεν είναι το προκεχωρημένο φυλάκιο του Ελληνισμού, είναι το τελευταίο. Εάν χαθεί η μάχη της Κύπρου, θα χαθεί η μάχη της Θράκης και του Αιγαίου.